İskoç sanatçı Hans K Clausen, dünyanın dört bir yanından insanların posta yoluyla gönderdiği yüzlerce kopya George Orwell’in “Bin Dokuz Yüz Seksen Dört” kitabını sergi için bir araya getiriyor.
Dünyanın dört bir yanından insanlar, George Orwell’in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı eserinin 75. yayın yıl dönümünü kutlamak için Edinburgh’daki bir enstalasyona kişisel hikayeleri eşliğinde kopyalarını gönderiyor. Kopyalar, farklı şekil ve boyutlarda olup, Ukrayna’dan Hong Kong’a, Peru’dan Almanya’ya kadar çeşitli ülkelerden aylardır Edinburgh’da yaşayan sanatçı Hans K Clausen’in stüdyosuna ulaşıyor.
Bazı kopyalar kusursuzdur, bazılarının sayfaları kıvrılmıştır, bazıları çay lekesiyle veya yoğun notlarla doludur; hatta grafiti sanat eserlerine dönüştürülmüş olanlar da vardır. Aralarında lekeli bir ilk baskı, bir evli kadının gizli aşk mektubu ve Orwell’in oğlu Richard Blair tarafından gönderilen bir grafik roman versiyonu da bulunmaktadır.
Her kopya, George Orwell’in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört’ü yazdığı, korkunç bir yoksulluk ve umutsuz hastalık içinde olduğu 1940’ların sonlarında, Hebridean adası Jura’da eşsiz bir enstalasyona bağışlandı, eserin 75. yayın yıl dönümünü anmak için.
Edinburgh’daki heykeltıraş Hans K Clausen, Haziran ayının başlarından beri Jura’da sergilenecek olan kitabın 1,984 kopyasını topluyor. Ziyaretçilerin her bir cildi açıp okumasına davet edilen etkileşimli ve “canlı” bir sergi olacak. Kopyaların çoğu genellikle yurtdışından gelen pullar ve gümrük damgalarıyla süslenmiş şekilde, “Winston Smith, Hans K Clausen’in kontrolünde” olarak adreslenmiş.
“Sanat projesini politik görmüyorum.” diyor Clausen. “İçine politika işlemiş, ama aynı zamanda içine aşk hikayesi de işlemiş, bu yüzden ben Bin Dokuz Yüz Seksen Dört romanına ilgi duyuyorum; tüm katmanlarıyla ilgileniyorum.” diyor. “İnsanlar genellikle romantizmi ve aşkı göz ardı ederler, bu adamın kendi insanlığını bulma çabası. Hepsi Büyük Biraderliğin gölgesinde kaybolur. Yani bir şekilde, insanlara istediklerini almak için tarafsız, tarafsız bir sanatçı olmaya çalışıyorum.”
Bir mektup yazarı, kendini kahraman Winston’un sevgilisi Julia olarak adlandıran evli bir kadın, ilk aşkı olan, o da başka biriyle evli olan bir adam, kendi Winston’ı anısına kişisel kopyasını gönderdi. Clausen, enstalasyonunun, Zafer ve Gerçek Winston Smith Kütüphanesi olarak tasarlandığını söylüyor ve “basılı kelimenin meydan okumasına” bir anıt olduğunu ekliyor. Hala bağış kabul ediyor ve hedefe yaklaşık 100 cilt eksik. Karşılığında her bağışçı, teşekkür olarak bir emaye rozeti alıyor.
Clausen, ziyaretçilerin her bir cildin somutluğunu takdir etmelerini istiyor: Kalın kağıda basılmış Rus kopyası; kusursuzca basılmış Japon baskısı; kalın kağıda elden kesilmiş Kanadalı cilt; en eski kopyaların hoş olmayan kokusu ve sararmış kenarları; diğerlerindeki yoğun notlar ve vurgular ve yıpranmış sırtları olanlara yapışkan bantla yapılan beceriksiz tamirler.
Edinburgh Heykel Atölyesi’ndeki küçük stüdyosunda, Ukrayna’dan bir kopya yanında Rusya’dan bir başkası bulunuyor; Arapça olanı İbranice olan bir başkasına dayanıyor; Kantonca ve Mandarin’de Çince baskılar var. Bir diğeri, Sırbistan’ın etnik milliyetçi savaşının 30 yıl önce yoğunlaştığı Bosna başkenti Saraybosna’dan geldi.
Clausen, Edinburgh, Londra ve Jura’daki öğrencilerle birlikte çalıştı; Jura’da yaşayan, ancak komşu Islay’deki okula giden öğrencilerle de bir araya geldi. Öğrenciler, boya, skalpel ve kalemlerle özelleştirilmiş kopyalar oluşturdu. Massachusetts’teki Cape Cod topluluk okulundan bir öğretmen ve heykeltıraş ise ciltlerinde karmaşık Büyük Birader sanatını keserek katkıda bulundu.
Enstalasyon, kasetlerde sesli kitaplar ve DVD’lerde filmleri içeriyor. Sesli kitaplar, Havaalanı Bir bölgesinin vatandaşlarını eğiten her yere yayılmış hoparlörleri andıran iki geniş ağızlı hoparlörden yayınlanacak.
Jura’ya gelen ziyaretçiler, 1940’lardan kalma bir daktilo ve bir kağıt ağırlığı ile donatılmış bir masa bulacaklar. Bu, Winston ve Julia’nın yasak ilişkisini sürdürdüğü antika dükkanının üst katında satın aldığı nesnelere bir gönderme niteliği taşıyor. Dükkan, aslında düşünce polisinin gözetimi altında bir perde işlevi görüyordu.
Proje, maddi destek bulamadığı için kendi kendini finanse etmek zorunda kalan Clausen’in umudunu, heykelin dolaşacağı fikrine bağlı. Cesur yazıyı özendirmek amacıyla kurulan ve University College London’da bulunan Orwell Vakfı, projeye ilgi gösterdi. Clausen, “Jura’dan döndüğümde, kredi kartımın limitinin sonuna geleceği zaman olacak.” diyor. “Bu serginin görülmesi gerekiyor. Benim için bir taahhüt gibi hissediyor, bu bir şekilde ortaya çıkmalı.”
Proje, 2011’de Orwell’in işlerini tanıtmak için Richard Blair’in himayesinde kurulan Orwell Derneği’nin onayını aldı. Orwell’in İspanya İç Savaşı’nda komutanı olan George’un oğlu Quentin Kopp, Clausen ile zaman geçirdiklerini söylüyor. “Bu çok gerçek bir girişim olduğunu kendimiz tatmin ettik.” diyor Kopp. Kopp, bağışçılar arasında, 1960’lardan Penguin’in cep boyu baskılarının erken bir kopyasını Clausen’e vererek katkıda bulunuyor. “Bu kitabın birçok şeyde açıkça modern bir yankısı var. Orwell’in ne kadar öngörülü olduğu şaşırtıcı.”
