Yeni idrar yolu enfeksiyonu (İYE) aşısı, erken çalışmaların işaret ettiği üzere enfeksiyonu yıllarca önleyebiliyor. Yeni bir ağız spreyi tabanlı aşı kullanan hastaların %50’den fazlasında İYE’ye dokuz yıl boyunca rastlanmadı.
Tekrarlayan İYE’lerin önüne geçebildiği bildirilen yeni bir ağız spreyi aşısı, bu duruma yatkın birçok insan için çözüm olabilir. Ananas aromalı aşı olan Uromune adı verilen bu aşı, şimdiye kadar plasebo grubu olmayan bir çalışma ve tamamlanmış bir altın standartlı klinik denemede test edildi. Her iki çalışma da, katılımcıların yarısından fazlası için aşının tekrarlayan İYE’leri önlemeye yardımcı olduğunu öne sürüyor. Tamamen onaylanması için daha fazla test gerekecek ancak umut veriyor.
Araştırma alanında uzmanlaşmış bir araştırmacı olan Jennifer Rohn, Londra Üniversitesi Koleji’nde böbrek tıbbı profesörü ve çalışmalarda yer almayan birisi, “Şu anda uzun vadeli İYE’lerle başa çıkmakta olan birçok insan için oyun değiştirici olurdu ve onlara yardımcı olabilecek hiçbir şey yok.” dedi.
İYE’lerin neden olduğu şiddetli ağrılar, karın krampları ve gereksiz yere idrara çıkma isteği olabilir. Yaklaşık olarak kadınların %50’si hayatlarında en az bir kez İYE geçirir; bunlardan %22’si tekrarlayan enfeksiyonlar yaşar. Kadınlar, erkeklere göre İYE’ler için yaklaşık 30 kat daha fazla risk altındadır.
Tekrarlayan İYE’ler gelişen birçok hastaya gelecekteki enfeksiyon riskini azaltmak için koruyucu antibiyotikler reçete edilir. Ancak araştırmalar, ağır antibiyotik kullanımının çoklu ilaca dirençli bakterilerin ortaya çıkmasına neden olduğunu göstermektedir. Üstelik, antibiyotikler, hastalık yapıcı türlerle birlikte vücuttaki yararlı bakterileri de yok edebilir.
İYE aşıları, bir alternatif yaklaşım sunabilir ve Uromune da böyle bir aşıdır. Sprey, tekrarlayan İYE’lerin en yaygın olarak sorumlu olduğu dört bakteri karışımını içerir: Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus faecalis ve Proteus vulgaris.
Aşı, bu bakterilerin yüzeyindeki proteinlerin hala tanımlanabileceği şekilde ısı ile inaktive edilir. Aşı, ağız altına püskürtülür çünkü dilin tabanı, bademcikler ve ağzın tavanının, “mukozal” dokularda güçlü bir bağışıklık tepkisi tetiklediği düşünülmektedir. Bunlar, idrar yolu ve mesanenin iç astarını içerir.
Bilim insanları öncelikle, 75 kadın katılımcının yer aldığı bir İngiltere merkezli bir çalışmada aşının etkinliğini test ettiler; spreyi kullanmayan bir karşılaştırma grubu yoktu. Bu çalışmada, üç ay boyunca günlük olarak spreyi kullanan kadınların %59’u takip eden yıl boyunca İYE geçirmemişti. Bu katılımcılar, aşıyı almadan önce bir yıl boyunca üç veya daha fazla İYE geçirmişlerdi.
Çalışmanın ikinci aşamasında, bilim insanları orijinal katılımcıların neredeyse 40’ını takip ettiler ve deneye 17 erkek katıldı. Bu grupta, 48 kişinin, aşının ilk uygulamasından dokuz yıl sonra hala çok koruyucu olduğu bulundu. Bu katılımcılar, bu dönem boyunca İYE geçirmemiş ve herhangi bir olumsuz etki yaşamamışlardı. Tüm grup genelinde, hastaların ortalama olarak İYE geçirmeme süresi yaklaşık 55 ay veya 4.5 yıldı.
Bu çalışmanın bulguları, 6 Nisan’da Paris’te düzenlenen Avrupa Üroloji Derneği Kongresi’nde sunuldu. Uromune ayrıca plasebo grubu olan bir altın standartlı klinik denemede de test edildi. O denemede, spreyi üç ve altı ay kullanan kadınların sırasıyla %56’sı ve %58’i, sadece %25’i plasebo grubundaki kişiler gibi dokuz ay boyunca İYE geçirmemişti.
Çalışmalarda yer almayan Cleveland Clinic’te bir hekim-bilim insanı olan Dr. Glenn Werneburg, “Bu bulgulardan heyecan duyuyorum çünkü bu aşının bu hastalar için mükemmel bir alternatif olabileceğine dair daha fazla kanıt var.” dedi.
Her iki deneyin de sınırlamaları vardı. Örneğin, aşı sadece komplikasyonlara yol açmayan İYE’ler için test edilmişti; bunlar, kateterler, ateş, böbrekler veya diğer karmaşık faktörlerle ilişkili enfeksiyonları içermiyordu.
Çalışmalara katılmamış biri olan Werneburg, “Enfeksiyona en yatkın olan bazı insanlar, nörojenik alt üriner sistem disfonksiyonu olan insanlar ve kronik yerleştirilmiş katetere sahip olan insanlardır. Aşının bu popülasyonlarda güvenliliğini ve etkinliğini değerlendiren deneylere gerçekten sabırsızlanıyorum.” dedi.
Tüm hastaların bu ilk denemelerde aşıya yanıt vermediğini belirtti. Ancak Rohn, “İYE’nin ne kadar karmaşık olduğu ve her hastanın farklı bir şey yaşadığı göz önüne alındığında — farklı bakteriler, farklı bağışıklık sistemleri — yanıt verenlerin yarısının aslında gerçekten iyi olduğunu düşünüyorum.” dedi.
Bazı hastaların yanıt vermemesinin olası nedenlerinden biri, aşıya dahil edilmeyen bakteri türleri tarafından enfekte olmuş olmaları olabilir. Bakteriler ayrıca, bağışıklık sisteminden ve antibiyotiklerden kaçınarak mesane duvarına yapışabilir ve kendilerini yapışkan bir kalkanla kaplayabilirler. Farelerde test edilen diğer İYE aşıları, muhtemelen bu mikropları hedef alabilir.
Uromune henüz Amerika Birleşik Devletleri’nde herhangi bir kullanım için Gıda ve İlaç İdaresi tarafından onaylanmamıştır. Ancak şu anda 26 ülkede merhamet kullanımı için mevcuttur, bu da resmi bir deneye kayıtlı olmayan ancak diğer tedavilere yanıt vermeyen kişilere sunulabilir demektir. Gelecek zaman, İYE önlemesi için tam onay alıp almayacağını gösterecek.
* Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır; tıbbi tavsiye sunmak amacıyla değildir.
