İnsani Takıntılar, Evrensel Meseleler; Gerçeklik Göründüğü Gibi Değildir

İnsan var oldu olalı hep kendisiyle ilgilendi. Son yıllarda kişisel gelişimcilerin ağızlarından düşürmediği ‘Kendiniz olun! İç sesinizi dinleyin! Kendinize dönün!’ modaya dönüşmüş sözleri aslında insanların hep sergiledikleri davranış şekliydi. Yani insan zaten hep ve daima kendine odaklı bir varlık olarak evrene yabancı kaldığından ve kendi kendine ‘kendi’ içinden çıkamadığından dış seslere ihtiyaç duydu. Kişisel olarak mutluluk yakalanabildi mi peki? Hayır. Çünkü evrene, içinde bulunduğumuz yerküreye, uzaya; tüm bu sistemde ne olup bittiğine yabancıyız. Yerkürede sadece biz varmışız gibi davranıyoruz. Milimetrik kaymalar olduğunda her şeyin altüst olabileceği ve ancak fizik kurallarıyla açıklanabilir olan evrenin varlık yasalarından bir haberiz maalesef. Halbuki insanlardan önce evren vardı ve fiziğin kanunları keşfedilmeyi bekliyordu.

Can Yayınları tarafından yayımlanan Gerçeklik Göründüğü Gibi Değildir kitabı ile evrenin gizemlerine doğru yolculuğa çıkacağız. Gerçekten de yukarıda yazdığım gibi insanlar evrene yabancı mı, evrende gerçekten neler olup bitmekte ve göremediğimiz, farkında olmadığımız şeyler neler? Tüm bunları fiziğin görünmeyen fakat insanların varlığından da önce hep orada olan kuralları, kanunları eşliğinde açmaya, anlatmaya çalışıyor Gerçeklik Göründüğü Gibi Değildir kitabı. Kitabın yaratıcısı, yazarı ise ünlü fizikçi Carlo Rovelli.

İtalyan bir fizikçi olan Profesör Carlo Rovelli, kuantum gravity çekimi (Kuantum kütle çekimi kuramsal fiziğin bir dalı olup doğanın temel kuvvetlerinden üçünü tanımlayan kuantum mekaniği ile dördüncü temel kuvveti kütle çekimin kuramı olan genel göreliliğini birleştireceği düşünülen bir kuramdır) ve döngü kuantum gravity kuramının kurucusudur. Rovelli’ye göre fizik kanunları insan yaratılmadan önce de vardı ve yerküre varlığını bu fizik kuramlarına, teorilerine borçludur.

Gerçeklik Nedir?

Evren nedir? Evren ve insan ilişkisi olması gerektiği gibi midir? Gerçekliği algılayış şeklimiz ne derece doğru? Gerçeklik diye bir şey var mı? Nesnelerin doğası nedir? Ne tür dinamikleri vardır?

Her iyi kitap gibi çok soru soran bir kitap Gerçeklik Göründüğü Gibi Değildir. Rovelli akademisyenliğinden gelen öğretilerle, bilime ve fiziğe olan tutkusuyla hareket ederek Antik Yunan biliminden başlayıp konuyu 20. Yüzyıl fiziğinin yeni kuramlarına kadar getiriyor. Antik Yunan’ın yıkılması esnasında o dönemde evren, fizik ve bilim üzerine birçok metin yazan Demokritos’un arşivlerinin neredeyse tamamının kaybolmasının büyük bir talihsizlik olduğunu belirten Rovelli, Demokritos’un bir öğrencisinin öğrencisi olan Lucretius’un yazdığı atom, deniz, gökyüzü, evren temalı şiirlerinin karanlıkta kalmak üzere olan Antik Yunan düşünce sistemini bir felaketten kurtardığını şiirlerden örnekler vererek bizlere anlatıyor.

Albert Einstein kitabın önemli bölümlerinden biri. Einstein’ın evrenin fizik kurallarına nasıl kafa yorduğunu tüm detaylarıyla anlatıyor Rovelli. Bölüm boyunca ‘uzatılmış şimdiki zamandan’ bahsediliyor ki Rovelli bunu daha iyi anlamamız için ‘geçmiş ile gelecek arasındaki ara bölge’ tanımlamasını grafiklerle izah ediyor. Bir de yine Einstein çalışmalarından yola çıkarak gerçekliğin enerji ile kütle kavramlarını ortaya çıkardığını aktarıyor.

Kuantum konusu Rovelli’nin uzmanlık alanı. Aralarında uçurumlar olmasına rağmen 20. Yüzyıl fiziğinin iki temel direği olan genel görelilik ile kuantum mekaniği Rovelli’nin anlatmak istediği kavramların temelini oluşturuyor. Yani ‘dünya imgesinin’ temelini.

20. Yüzyıl Fiziği

20. yüzyıl fiziğini anlatmaya Newton fiziğinin dünya imgesini kökten değiştirdiğinden bahsetmekle başlıyor Carlos Rovelli. Yukarıda da bahsettiğim ‘genel görelilik’ ve ‘kuantum mekaniği’ 20. yüzyılda yarattıkları devrimin önemine ışık tutması açısından Rovelli’nin özellikle üzerinde durduğu iki önemli kavram. Kuantum kütle çekimini araştırmak için çıkılan yolun başlangıcında duran bu iki kavram üzerinden 20. Yüzyıl bilimi ve fiziği aydınlanmaya çalışılıyor.

Rovelli, uzay-zaman kuantumları, zamanın yokluğu-varlığı, tanecikler, kara deliklerin ısısı, sonsuzluğun sonu, bilgi ve gizem konularına art arda değinerek fiziğin aslında hayatımızdaki varlığının temel taşı olduğunu bize göstermeye çalışıyor. Bilime tutkulu bir akademisyen Carlo Rovelli. Sadece yazarak değil kitap boyunca yazdıklarına eşlik eden çizimler ve görsellerle de anlattıklarını destekliyor.

Gerçeklik Göründüğü Gibi Değil heyecanlı bir keşif yolculuğu. Aynı zamanda kaynak niteliğinde. Göründüğü gibi olmayanın ne olduğunu merak ediyorsanız bu kitap tam da sizin için. Okumanız dileğiyle.

Gerçeklik Göründüğü Gibi Değildir.

Aynur Kulak