Türkiye’nin kültür hazineleri bir bir yuvaya dönüyor. Los Angeles’taki J. Paul Getty Müzesi, Manisa’dan kaçırılan 2500 yıllık bronz mezar yatağını Türkiye‘ye iade etti. Salı günü düzenlenen törende, milattan önce 530 yılına tarihlenen bu nadide eser, Türk yetkililere teslim edildi.
Eserin dönüşü için yapılan görüşmeler, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü titiz araştırmalar sonucunda başladı. Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı‘nın gözetiminde yürütülen çalışmalar, eserin köken kaydının eski bir sahibi tarafından tahrif edildiğini ortaya çıkardı. Getty Müzesi de bu bulguları doğruladı.
Yazgı, müzenin işbirliğini över nitelikte bir açıklama yaptı: “Geçmişteki yanlışların düzeltilmesi konusunda Getty Müzesi’nin gösterdiği iş birliği takdire şayan. Bu, kültürel mirasımızın korunması adına atılmış önemli bir adım.”
Dört ayaklı ve 185 cm uzunluğundaki bu etkileyici eser, müzenin kayıtlarına göre 1920’lerden 1980’lerin başına kadar çeşitli Avrupa koleksiyonlarında yer almış ve ardından İsviçreli bir satıcı tarafından müzeye satılmıştı. Ancak yapılan araştırmalar, gerçeğin çok daha farklı olduğunu gözler önüne serdi.
Araştırmacılar, eserin 1980’lerin başında İzmir’in kuzeydoğusundaki Manisa bölgesinde bir mezar alanından yasadışı yollarla çıkarıldığını tespit etti. Müze yetkilileri, bronz yatağa hâlâ yapışık halde bulunan keten kalıntılarının, Türk arkeologlar tarafından keşfedilen mezar alanındaki benzer kumaş, ahşap ve bronz malzemelerle eşleştiğini doğruladı.
Getty Müzesi Direktörü Timothy Potts, eserin iadesinin, Amerikalı ve Türk bilim insanları arasında uzun süredir devam eden işbirliğinin meyvesi olduğunu belirtti. Potts, “Bu süreç, eserin kökenini ve yasal statüsünü araştırmak için yürüttüğümüz kapsamlı çalışmaların sonucudur. Türk meslektaşlarımızla kurduğumuz yapıcı ilişkiyi sürdürmeyi hedefliyoruz.” dedi.
“Kline” olarak da bilinen bu bronz mezar yatağı, müzenin Türkiye’ye iade ettiği son eser değil. Nisan ayında da bir bronz erkek başı heykeli Türkiye’ye geri verilmişti.
Bu son iade, Türkiye’nin kültürel varlıklarının iadesi konusundaki kararlı tutumunun olumlu sonuçlar verdiğini gösteriyor. Türkiye, yurt dışına kaçırılmış eserlerin iadesi için yoğun çaba sarf ediyor ve bu çabalar meyvelerini vermeye devam ediyor.
