Keşif, eskiden hiç sembolik kültürü olmadığı düşünülen Neandertal türünün kültürel gelişkinliğini gösteriyor (Lou Octavio Moch)
Arkeologlara göre, İspanya’da bulunan antik bir kartal türünün ayak parmak kemiğinin insanlarca işlendiğini gösteren bulgular, bunun “Neandertallerin yaptığı son kolyenin” bir parçası olabileceğini ortaya koyuyor.
Bugün nesli tükenmekte olan İspanyol şah kartalı türünün sol ayağından geldiği düşünülen kemik, 2015’te İspanya’nın Tarragona eyaletine bağlı Calafell köyündeki Foradada mağrasında keşfedildi.
Neandertal takılarında yırtıcı kuş pençelerinin kullanımı, 120 bin yıl önceye kadar uzanan ve güney Avrupa’ya yayılmış bir uygulamaydı. Ancak ekip yeni bulunan pençe kalıntısının daha önce keşfedilen numunelerden çok daha yakın bir geçmişte, yaklaşık 40 bin yıl önce kullanıldığını söyledi. Buna göre kalıntı, Neandertallerin soyları tükenmeden önce egemenliklerinin sonuna yakın bir tarihe denk geliyor. Bu, “Neandertallerin bilinen en yakın tarihli süs amaçlı pençe kullanımı” ve aynı zamanda İber yarımadasında keşfedilen ilk kanıt. Bu bulgu Avrupa’da yaşayan son Neandertallerin tipik Chatelperronian alet kültürüne ve Afrika’dan gelen türümüz Homo sapiens‘le ilk karşılaştığı zaman dilimine ait.
Bilim insanları bu keşfin, “eski insanların hayvan uzuvlarını pratik uygulamalar yerine sembolik amaçlarla kullandığı nadir görülen kanıtlara” katkı sağladığını belirtti. Keşif ayrıca, eskiden hiç sembolik kültürü olmadığı düşünülen Neandertal türünün kültürel gelişkinliğini gösteren ve giderek artan sayıdaki kanıtlar arasında yerini aldı.
Kartal pençeleri Avrupa’daki Neandertal sahalarında daha önce de bulunmuştu. Eski bir araştırma, bu antik insanların sosyal konum veya rütbe gibi fikirleri sembolik nesnelerle iletmek için deniz kabuklarını boncuk olarak kullandığını öne sürmüştü.
Madrid’de bulunan Afrika’da Evrim Enstitüsü’nden, araştırmanın başındaki isim Antonio Rodriguez-Hidalgo şöyle konuştu: “Neandertaller kartal pençesini sembolik bir unsur olarak kullandı, muhtemelen de kolyeye dizerek…”
Araştırmacılar, kemik üzerindeki kesik izlerini analiz etmek için 3 boyutlu bilgisayar modellemesi kullandı ve kalıntının yaşını radyokarbon tarihleme yöntemleriyle belirledi. Araştırmacılar kalıntı üzerindeki derin izlerin “insan kaynaklı işlem” kanıtı olduğunu keşfetti, bu da izlerin antik bir insan tarafından aletle yapıldığı anlamına gösteriyor. Rodriguez-Hidalgo, bu pençenin “Neandertallerin yaptığı son kolyede” yer almış olabileceğini düşünüyor.
Makalenin yazarlarından ve Barselona Üniversitesi’nden araştırmacı Juan Ignacio Morales, daha da ileri giderek, kartal pençesinin süs amaçlı kulanımının “Neandertallerden modern insana kültürel olarak aktarılmış olabileceğini ve modern insanın Avrupa’ya geldikten sonra bu uygulamayı benimsediğini” söylüyor.
Geçen yıllar boyunca yırtıcı kuşlara ait pençe kemikleri pek çok Neandertal sahasında açığa çıkartıldı. Ancak en eskisi Hırvatistan’da keşfedildi. Bu kalıntı modern insanın kıtaya henüz ulaşmadığı zaman dilimine, yaklaşık 130 bin yıl önceye tarihlendi.
Hırvatistan’daki pençe, Neandertallerin bilinen en eski sembolik eseri olarak kabul ediliyor. Söz konusu araştırma, akademik bilim dergisi Science Advances’de yayımlandı. (PA’dan da yararlanılmıştır. / Harry Cockburn)
Umut Can Yıldız / Independent Türkçe
