Çin Bilim Akademisinde, iki annesi olan ve babası olmayan sağlıklı fareler dünyaya geldi. İki babalı fare üretme çalışmaları ise yeterince başarılı olmadı.
Çin Bilimler Akademisi’nde, iki annesi olan ve babası olmayan fareler dünyaya geldi. Bilimciler iki anneli (bimaternal) hayvanların sağlıklı olduğunu ve yetişkin hale gelip kendi çocuklarına sahip olabildiklerini belirtti. Ancak iki babalı fare üretimi aynı başarıya ulaşamadı ve fareler doğduktan kısa bir süre sonra öldü.
Amaç cinsiyetlerin sebebini öğrenmek
Biz dahil bütün memeliler cinsel birleşimle çocuk sahibi olabiliyor. Yani anneden yumurta babadan sperm gelmesi gerekiyor. Ancak her canlı bu kurala uymuyor. Bazı dişi balıklar, sürüngenler, çift yaşamlılar ve kuşlar kendi başlarına yumurtlayabiliyor. Bu duruma partenogenez adı veriliyor.
Çinli araştırmacıların amacı, aynı cins ebeveynlerden bebek fare elde etmek için üremenin hangi kurallarını yıkmaları gerektiğini tespit etmekti. Böylece bu kuralların neden önemli olduğunu belirlemeyi amaçlıyorlardı.
Bazı DNA’lar silindi
İki anneli deney nispeten kolaydı. Bir anneden yumurta hücresi diğer anneden ise haploid embriyo kök hücresi alındı. Her iki hücrede de gerekli DNA yönergelerinin yarısı bulunuyordu. Ancak bu iki hücreyi bir araya getirmek yeterli değildi. Araştırmacılar gen düzenleme teknolojisini kullanarak üç set gen yönergesini sildi. Böylece hücreler birbiriyle uyumlu hale geldi.
İki babalı yaklaşım ise biraz daha karmaşıktı. Bir babadan sperm diğer babadan haploid embriyo kök hücresi alındı. Ayrıca içindeki tüm genetik bilgiler silinmiş bir yumurta hücresi hazırlandı. Erkek hücrelerinin uyumlu olması için yedi adet genin silinmesi gerekti.
Cinsiyet sahibi olmaya ihtiyaç duymamızın sebebi, DNA’mızın anneden ya da babadan geldiğinde diğerine göre daha farklı davranması. Bir erkek bir de dişi kopyaya sahip olmazsak tüm gelişimimiz yerle bir oluyor. Bu duruma genomik damgalama deniyor. Yumurta ve spermdeki genler, birbirlerinin nasıl çalışacağına dair değişiklikler yapıyor.
Genomik damgalama işlemi düzgün gerçekleşmezse Angelman sendromu gibi hastalıklar görülebiliyor. Bu DNA’yı taşıyan bölümler araştırmacıların çalışma sırasında silmek zorunda kaldığı bölümlerdi. Bu sayede bebek farelerin hayatta kalabilmesi sağlandı.
İnsanlarda uygulanması mümkün olabilir
Auckland Üniversitesi’nden Dr. Teresa Holm gelecekte bu çalışmanın insanlarda da uygulanabileceğini söylüyor. Ancak bunun için öncelikle doğacak çocukların fiziksel ve zihinsel olarak tamamen normal olabileceğinin kanıtlanması ve etik tartışmalardan olumlu bir sonuç çıkmış olması gerekiyor.
Semih Sönmez / Dünya Halleri
