Birleşik Krallık’ın tiyatro dünyası alarm veriyor. BBC tarafından yapılan yeni bir araştırma, ülkenin önde gelen tiyatrolarının sahneye koyduğu yapım sayısının son on yılda dikkate değer bir düşüş yaşadığını ortaya koydu.
Araştırma sonuçlarına göre, 2014 yılında toplam 332 özgün yapım sahneye koyan ülkenin 40 büyük tiyatro kuruluşu, 2024 yılında yalnızca 229 yapım gerçekleştirebildi. Bu %31’lik düşüş, sektörün içinde bulunduğu zorlu ekonomik koşulları gözler önüne seriyor.
National Theatre İcra Direktörü Kate Varah, “Tiyatrolar artık kırılma noktasında.” diyor. Artan maliyetler, durağan kamu finansmanı ve yerel yönetim bütçelerindeki kesintiler, tiyatroları zor kararlar almaya zorluyor.
Leeds Playhouse örneği, durumun ciddiyetini gösteriyor. Tiyatronun İcra Direktörü ve Sanat Yönetmeni James Brining, “Yıllık özgün yapım sayımızı 12’den 8’e düşürmek zorunda kaldık. Bu daralma, tiyatrolara ekonomik zorunluluklar nedeniyle dayatıldı. Kariyerlerinin başındaki sanatçılar için fırsatlar giderek azalıyor.”
Tiyatro Ekolü Tehlikede
Tiyatro dünyasındaki bu daralma, yalnızca sahne sanatlarıyla sınırlı kalmayan geniş bir etki alanı yaratıyor. Sanat eğitimi danışmanı Carl Woodward, “Netflix yıldızlarının çoğu ve popüler TV dramalarındaki birçok oyuncu, kariyerlerine bölgesel tiyatrolarda başladı.” diye belirtiyor.
Woodward’a göre, bu fırsatların azalması sadece tiyatro için değil, tüm eğlence sektörü için kritik bir tehlike oluşturuyor: “Bu yollar kapanırsa, yeni yeteneklerin kendilerini geliştirebilecekleri alanlar kalmayacak. Bu bir ulusal skandaldır.”
Geçtiğimiz hafta Olivier Ödülü’nü kazanan deneyimli oyuncu Lesley Manville de benzer endişeleri dile getirdi. 1970’lerde kariyerine başlayan Manville, “Bugünün genç yetenekleri, bizim sahip olduğumuz fırsatların çok daha azına sahip. Yeterli sahne işi olmadığı için tiyatro disiplini giderek zayıflıyor.” dedi.
Büyük Yapımlar, Küçük Sayılar
Tiyatrolar bu zorluklara karşı yeni stratejiler geliştiriyor. Birmingham Rep İcra Direktörü Rachael Thomas, “Daha az sayıda ama daha büyük ölçekli yapımlar üretiyoruz.” diye açıklıyor. Ticari ortaklıklar yoluyla maliyetleri paylaşan tiyatrolar, daha uzun süre sahnede kalabilen ve turneye çıkabilen yapımlar üretmeye odaklanıyor.
Ancak bu strateji beraberinde başka sorunlar getiriyor. Birmingham Rep, yerel belediyeden aldığı yıllık 1 milyon sterlini aşan finansmanın tamamını kaybetti. Thomas, “Sübvansiyonlar, mali açıdan riskli olan küçük ölçekli yapımları denememizi sağlıyordu. Bugün, 9-10 kişilik bir kadroyla stüdyo mekanımızda yeni bir oyun sahnelemek neredeyse imkansız hale geldi.” diyor.
Nottingham Playhouse İcra Direktörü Stephanie Sirr ise ortak yapımların faydalarına dikkat çekiyor: “Daha fazla iş birliği, ürettiğimiz işlerin ölçeğini artırmamızı sağladı.” Tiyatronun “Dear Evan Hansen” yapımı şu anda ülke çapında turne yapıyor.
İzleyici Davranışları Değişiyor
Salisbury Playhouse Sanat Yönetmeni Gareth Machin, ekonomik darboğazın izleyici tercihlerini de etkilediğini belirtiyor: “Para sıkıntısı çeken insanlar dışarı çıktıklarında garantili eğlence arıyor. Ciddi drama yapımları, özellikle Londra dışındaki bölgelerde daha fazla risk taşıyor.”
Bu durumun istisnası olan Leicester Curve gibi tiyatrolar, ticari yapımcılarla iş birliği yaparak müzikallere yöneldi ve son on yılda gişe gelirlerini ikiye katlamayı başardı.
Sektör Desteği Arıyor
Araştırma, tiyatro sektörünün sadece yapım sayısında değil, işgücü açısından da ciddi bir krizle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Freelancers Make Theatre Work grubu tarafından geçen yıl yapılan anket, “kırılma noktasındaki bir işgücü” tablosunu ortaya koydu.
Grup sözcüsü Paul Carey Jones, “Düşük ücretler, kariyer güvencesizliği ve kötü çalışma koşulları yıllardır devam ediyor. BBC’nin bulguları, tiyatro sektörünün acil desteğe ihtiyacı olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.” dedi.
Sektör temsilcileri, hem hükümetin sanat fonlarını artırması hem de tiyatro kurumlarının serbest çalışanlarını daha iyi desteklemesi için çağrıda bulunuyor.
Araştırma, 2014 ve 2024’te İngiltere, Galler, Kuzey İrlanda ve İskoçya’daki sanat kurumlarından en yüksek hibeleri alan 40 tiyatro kuruluşunu kapsıyor. Sayıma dahil edilen yapımlar en az bir saat uzunluğunda, profesyonel, yüz yüze performans içeren ve en az bir hafta sahnede kalan özgün yapımlar olarak belirlendi.
